De vrouw naar wie ik werd vernoemd heet Klaasje.
Klaasje-Clara, ja- een beetje fantasie had die moeder van mij wel.
Klaasje werd een oersterke vier-en-tachtig jarige, die nooit een woord te veel zei.
Dat zij de moeder is van mijn moeder en ik weer haar dochter is te zien in één oogopslag:
We delen dezelfde gelaatstrekken.
Klaasje staat dan wel niet als belangrijke persoon genoteerd in de geschiedenis boeken en toch…..
Klaasje was niet zomaar een vrouw.
Niet zomaar een oma.
Klaasje had al met haar man een eigen kapperszaak in de binnenstad van Groningen voor de oorlog.
Waar ook zij werkte.
Zij kreeg slechts een kind, maakte de 2e wereldoorlog mee, verstopte in hun huis boven de kapperszaak een Joods meisje.
Jaren later tijdens een bezoek aan de synagoge vernam ik, dat het meisje dat zij had verstopt een van de weinige Joden in de stad Groningen is geweest die de oorlog overleefde.
Ieder jaar stuurde dat meisje op Bevrijdingsdag Klaasje een roos.
Adres onbekend.
Alleen haar naam.
Op de familie foto waarop ik als kind met mijn moeder en Klaasje sta heeft zij als zeventiger een echt bejaarden-leeftijd uiterlijk.
Een oud ernstig gezicht, oude mensen kleren zonder opsmuk en een blik van het leven-is-geen lolletje.
Klaasje was een vrouw die dikwijls zei : ‘In mijn tijd…’
Terug denkend daaraan is het ergste in die verstopte boodschap, in die woorden: de suggestie dat er zoiets is als ‘iemands tijd’.
En dat die onherroepelijk kennelijk is afgelopen als je oud bent.
Dan is ‘jouw tijd’ iets uit het verleden.
Als ik nu naar de foto van toen kijk zou ik inderdaad zeggen bejaard..
Een lulliger beschrijving van dit punt in een mensenleven is er overigens eigenlijk niet.
Halfweg op weg naar de dood.
Halfdood dus eigenlijk.
Klaasje zou steil achterover vallen als ze nu zou op staan uit de dood.
Dat iedereen een telefoon heeft die past in je broekzak waar je altijd en overal mee kunt bellen,
zelfs met haar zus in Indonesië, en dat je haar dan kunt zien op een schermpje.
En dat je daar dan bijna niks voor betaald (Klaasje was wel een Groningse).
Of dat encyclopedieën niet meer bestaan.
Dat alle informatie die je nodig hebt op internet is te vinden.
Of dat je thuis de lampen aan doet me een druk op de knop van je smartphone,
Ook als je niet thuis bent.
Dat niemand meer een route kaart in de auto heeft.
Maar dat een geheimzinnige stem ons overal de weg wijst.
En dat in een generatie vrouwen beschikking kregen over het beginnende leven,
er nu eindelijk zicht is dat ouderen kunnen beschikken over het eindige leven.
Als een van de weinigen in mijn familie werd Klaasje oud.
Ik ging als puber vaak naar haar toe, alleen met trein van uit Rotterdam naar Groningen.
Klaasje woonde nog steeds in die binnenstad en gooide dan vanuit drie hoog de sleutel naar beneden.
Studenten aan wie ze de rest van het huis verhuurde kwamen iedere dag de krant brengen.
Klaasje had geen douche en leefde jaren in twee kamers zonder nauwelijks naar buiten te gaan.
Iets met wijkverpleging en kruiszorg en die studenten zorgden ervoor dat dit lang mogelijk was.
Zij verveelde zich geen moment, zoals zij het zelf noemde.
Misschien was dat wel echt zo.
Met haar wekelijkse gebrachte boeken uit de bibliotheek en haar kruiswoordpuzzels en kranten.
Maar soms gebeurt er door het verstrijken van de tijd iets bijzonders,
iets waardoor alles misschien mooier lijkt dan het was.
Wellicht is het door de Corona tijd dat ik mensen bewonder die van zichzelf een zekere “Zen” hebben.
Ze doen mij denken aan Klaasje.
Ook al werd alles stiller om haar heen.
En vermeed ze gewoon onderwerpen die die te pijnlijk of te confronterend voor haar waren.
Dat was geen afspraak, het gebeurde eenvoudig niet.
Dus toen het uiteindelijk niet langer mogelijk was om op de Westersingel te wonen,
besloot ze dat het goed was.
Nog hoor ik haar zeggen terwijl ik met haar in de ambulance Groningen uitreed:
"De Torens” (doelend op de A-kerk en Martini)..... die zie ik nooit meer terug.
We keken elkaar een ogenblik aan.
Ik antwoordde niet.
Mijn oma kruiste haar handen op de borst en keek strak naar buiten tot ze haar torens niet meer zag
Enkele weken later nam ik midden in de nacht de telefoon op.
Klaasje was gestorven.