Er is groot leed.
En er is klein leed.
De sluiting van twee bakkers in Saint-Ambroix dit jaar – is dat groot of klein?
Je zou denken: klein.
Maar nee, het is groot.
Ik weet dat het vreemd klinkt, zeker voor mij.
Mijn hele leven was ik namelijk geen broodeter.
Niks voor mij, zo’n zacht wit ding uit een plastic zak.
Lekker lang "vers", maar dat dankzij een cocktail van meelverbeteraars, tarwemoutmeel en olie.
Ik liep er met een boog omheen.
En toen ging ik naar Frankrijk.
Zes miljard stuks gaan hier jaarlijks over de toonbank.
En het bestaat slechts uit vier ingrediënten: meel, water, zout en gist.
Dat kun je in Nederland dus niet vinden.
Ook het bestellen kent hier zijn eigen ritueel.
Bien cuite of pas trop cuite.
Het is een keuze met gevolgen.
Kies je verkeerd, dan sta je je tanden in een korst te zetten die terugbijt.
En toch gebeurde het onmogelijke.
Ik, de broodweigeraar, ontdekte wat écht stokbrood is.
En dat is niet zomaar een stuk brood.
Nee, dat is een kunstwerk.
Met een korst die kraakt.
Met een binnenkant die luchtig is en vol smaak.
Het geheim?
Tijd.
Zestig uur.
Ja echt, zestig uur.
Stel je dat maar eens voor.
In Nederland? Onmogelijk.
Daar is een stokbrood binnen twee uur van bloem tot plastic, inclusief invriestijd.
Ook zoiets wat in Frankrijk niet kan.
Want stokbrood moet ambachtelijk en puur zijn.
Kwestie van eer.
En weet je wat?
Nu rijd ik er speciaal voor naar de bakker.
Vier kilometer heen en vier kilometer terug.
Gewoon, voor een stokbrood.
Mijn Nederlandse zelf zou me keihard uitlachen.
Maar hé, dat was voordat ik de geur rook.
En de korst hoorde kraken.
Maar goed, zelfs hier staat het ambacht onder druk.
Twee bakkers sloten hun deuren dus.
Hygiënische omstandigheden, werd er gezegd.
Een moeder en haar 74-jarige zoon moesten stoppen.
Oké, ze hielden zich niet helemaal aan de regels, dat is waar.
Maar dit verlies is meer dan een bakker minder.
Want de bakker was de verhalenverteller, de groetendistributeur, de plek voor de ontmoeting.
Zonder bakker geen geur van vers brood meer in de straat.
Geen ochtendritueel van even stoppen voordat je verdergaat.
Geen bonjour tegen de buurvrouw in de rij.
Zestig uur.
Zonder die tijd geen stokbrood.
Zonder stokbrood geen bakkers.
Zonder bakkers geen leven.
Dus ja, groot of klein leed?
Ik denk groot.